Maiztasun-poligonoa

Kalifikazioen maiztasun-poligonoa: kalifikazio gehien jasotzen dituen tartea 5-6 bitartekoa da.

Maiztasun-poligonoa edo maiztasunen poligonoa aldagai estatistiko kuantitatibo jarraitu baten maiztasun-banaketa adierazten duen grafiko estatistiko bat da, datu gehienak zein tartetan biltzen diren adierazten duena. Histogramatik eratortzen da zuzenean, zutabeko erdipuntuak lotuz, eta hura bezala interpretatzen da. Maiztasun-poligonoa leunduz, maiztasun-kurba delakoa sortzen da.

Beste hizkuntzetan: ingelesez, frequency polygon; gaztelaniaz, polígono de frecuencias.

Zentzu komuna edo sen ona

Zentzu komuna edo sen ona gizarte batean zuzen edo egiazkotzat jotzen diren ideia eta iritzien multzoa da. Zentzu komunaren aurkako korronte filosofikoa eszeptizismoa da.  Zentzu komunaren balioa baieztatu duen filosofo nabarmenena George Edward Moore (1873-1958) izan zen, filosofia analitikoaren sortzailea eta errealismo filosofikoaren defendatzailea; haren arabera, eguneroko esaldi eta diskurtsoak ez dira kolokan jarri behar, aztertu baizik.

Aristotelesen filosofian berriz, zentzu komuna zentzumenetatik jasotzen den guztia bateratu eta objektuak diren bezala azaltzen digun ahalmena da.

Beste hizkuntzetan: ingelesez, common sense; gaztelaniaz, sentido común.

Inkontziente kolektiboa

Carl Gustav Jung-en psikologia analitikoan, inkontziente kolektiboa arketipoak biltzen dituen gogamenaren atala da, hots gizakiok ditigun irudi eta ideia unibertsalak jasotzen dituena.  Kolektiboa da gizaki guztiok partekatu eta herentziaz jaso delako burmuinean, eta inkontzientea kontziente ez garen oroimen, pultsio eta bestelako elementuak, kasu honetan arketipoak, barneratzen dituelako.

Askatasun-graduak

Estatistikan, askatasun-graduak edo askatasun-gradu kopurua probabilitate banaketa batzuen parametro bati ematen zaion izena da, hala nola kihi-karratu banaketan, Student-en t banaketan eta Snedecor-en F banaketan. Jatorrian ordea, elkarrekiko independenteak diren aldagai edo datu kopuruarekin dago loturik. Adibidez, x_i datu multzo baterako, jakina da \sum(x_i-\overline{x})=0 bete behar dela; beraz, batezbesteko aritmetiko bat emanda, edonolako n-1 asma ditzakegu, askatasunez, baina n-garren datua emanda etorriko zaigu, \sum(x_i-\overline{x})=0 bete behar delako; orduan batezbesteko aritmetiko sinpleak n-1 askatasun-gradu dituela esaten da.

Edertasuna

Edertasuna bikaintasun estetikoa duenaren nolakotasuna da, zentzumenez jasotzen dena. XVIII. mendera arte, edertasuna objektu eta izaki guztiei aplikaturiko kategoria izan zen, haiek garbiak, perfektoak edo osoak ziren heinean, baina geroztik arteak sorturiko objektuetara mugatu da. Filosofikoki, hausnarketarako bidea zabaltzen duen kontzeptua da: kontzeptu lausoa, anbiguoa, subjektiboa eta dotorezia, bikaintasun, harmonia eta beste kontzeptu batzuetatik bereizten zaila.

 

Frustrazioa

Frustrazioa pertsona batek duen beharra edo desira asetzen ez denean gertatzen den emozio desatsegina da, eta epe luzera sentimentu negatiboak eta depresioa eragin dezakeena. Frustrazioa eragiten dezaketen gertaeren artean ditugu pertsonaren beraren gabeziak, bere beharrak asetzea eragiten dutenak, errealitatean jarritako oztopoak, dezepzioak (norberak egindakoak emaitza positiborik ez dakarrenean), atzerapena edo behar eta desiren arteko gatazkak.

Ikus, gainera

Boluntarismoa

Giza askatasunari buruz, boluntarismoa gizakiaren askatasunean koertzio eta debeku guztien aurka, pertsonaren autonomia, subjektibitatea eta indibidualismoa baieztatzen dituen askatasunaren ikuspuntua da, koertzio eta debeku guztien aurka, eta beraz pertsonaren borondate independentea aldezten duena. Boluntarismoa existentzialismoak askatasunari buruz duen kontzepzioa izan da, eta askatasunaren ikuspuntu arrazionalistaren aurkakoa da, non pertsonak bere askatasuna lege unibertsal baten mugetan betetzen duen, zehazki askatasuna arrazoiaren mendean jartzen duena.

Erreferentziak

  • TRES CONCEPCIONES DE LA LIBERTAD: RACIONALISMO, VOLUNTARISMO/EXISTENCIALISMO Y NATURALISMO, Sergi Rosell.

Teknozientzia

Teknozientzia XVIII. mendetik, baino bereziki XX. mendetik, zientziak izan duen bilakaera islatzen duen kontzeptua da, zientzia errealitatea deskribatu eta azaldu ordez, gailu teknologikoak garatzera bideratu denean, sistema ekonomiko menderatzailearen beharrak asetzeko. Naturari buruzko galdera eta problemak ebazteko paradigma nagusia bilakaturik, teknozientziak naturarekiko harreman teknologikoa lehenetsi du, naturarekiko beste harremanak baztertuz.

Erreferentziak