Landa-lana (ikerketa)

Ikerketa arloan, landa-lana edo landa-ikerketa gizakiei edo beste izaki bizidunei buruz euren habitat, giro edo jarduera-eremuetan bertan informazioa jasotzen duen ikerketa-lana da. Gizarte zientziei dagokienean, soziologian eta antropologian erabiltzen da bereziki, eta metodo kualitatibo hauen bitartez garatu daiteke:

  • behaketa zuzena, ikertzaileak giroan edo egoera sozialean parte hartu gabe, ikusten duena besterik jasotzen ez duenean (adibidez, manifestazio batean ikusten dena jasotzen duen behatzailea);
  • behaketa partehartzailea, ikertzaileak egoeran partehartze aktiboa duenean, baina aldi berean partehartze aktibo horretatik atera behar denean, ikertzaile rola hartuz (adibidez, bere ikasgelako ikasleei buruzko ikerketa burutu behar duen irakaslea);
  • elkarrizketa kualitatiboak, pertsona eta taldeei zuzenean galdetzen zaienean.

Beste hizkuntzetan: ingelesez, fieldwork; gaztelaniaz, trabajo de campo.

Aldakuntza-koefizientea

Estatistikan, aldakuntza-koefizientea desbideratze estandarra zati batezbesteko aritmetiko sinplea da. Datu multzo ezberdinetako sakabanatzeak alderatzeko erabiltzen da bereziki. Izan ere, desbideratze estandarra batezbesteko aritmetikoarekin batera aztertu behar da beti, desbideratze estandarrak datu bakoitza batezbestekotik batezbeste zenbat desbideratzen den adierazten baitu. Adibidez, ez dira berdinak 2 unitateko desbideratzea 10eko batezbestekoaren inguruan eta 100eko batezbesteko baten inguruan: lehen kasuan, aldakuntza-koefizientea A=\frac{2}{10}=0.2=\%20 da eta bigarren kasuan A=\frac{2}{100}=0.02=\%2; beraz, desbideratze absolutuak berdinak izan arren, sakabanatzea handiagoa da lehen kasuan.

Beste hizkuntzetan: ingelesez, coefficient of variation; gaztelaniaz, coeficiente de variación.

Gaussen kanpaia

Gaussen kanpaia datu multzo errealetara egokitzen da maiz. Irudiaren egilea: Ipipipourax, Commons Wikimediatik.

Gaussen kanpaia edo Gaussen ezkila banaketa normalaren dentsitate funtzioaren irudikapen grafikoari ematen zaion izena da, funtzio horren itxurari eta banaketa normala formulatu zuen Carl Frierich Gauss (1777-18559 alemaniar matemartikariaren omenez. Ikus, sakontzeko: Banaketa normala.

Averroismoa

Averroismoa edo latindar averroismoa Averroes (1126-1198) andalustar filosofo eta jakintsuaren eta bere jarraitzaile eta interpretatzaileen doktrina filosofikoa da, bereziki kristau teologiaren aurkakoak diren puntuei buruzkoa. Averroesek Aristotelesen filosofia aztertu eta iruzkindu zuen, eta bere lanak latinera itzuli ziren. Esan daiteke berari esker heldu zela Aristotelesen filosofia Mendebaldeko Europara. 1260 urtearen inguruan, Parisko Unibertsitatean, Averroesen aristotelismoaren alderdi batzuek eztabaida handia sortu zuten.  Oinarrian, averroismoa aristotelismo huts eta erradikala da, baina Averroesen lanen jarraitzaileek, bereziki Siger Brabantekoak (125-1284), Averroesen filosofiaren alderdi batzuk azpimarratu eta horien alde egin zuten, Eliza Katolikoaren dogmarekin talka eginez. Alderdi horiek izan ziren egia bikoitza, adimenaren batasuna, unibertsoaren betierekotasuna, arima indibidualaren hilezkortasunaren ukapena eta monopsikismoa, eta bereziki egia bikoitzaren teoria, zeinaren arabera bi egia bereizten diren, arrazoiak eta egiak sortutakoak hurrenez hurren. Kristau teologoek, bereziki Tomas Akinokoak, egia bikoitzaren aurka biziki azaldu ziren, egia bikoitzaren teoriaren bertsio desitxuratua zabalduz. Egia bikoitzaren aurkako argudio erabilineteakoa kontraesan ezaren printzipioa da, baieztatzen duena gauza bat ezin dela aldi berean izan eta ez izan. Hala eta guztiz ere, Averroesek benetan aldezten zuena egia bakarra zen, baina era ezberdinetan ulertzen dena, arrazoitik zein fedetik, bakoitza bere aldetik, arrazoitik zientzia erabiliz, eta fedetik errebelazioz edo sinesmenez, baina filosofiatik eratutako egia lehenetsiz. Horrela, averroismoa Eliza Katolikotik zabaldutako terminoa izan dela esan daiteke, Averroesen eta bide batez aristotelismoaren aurka jotzeko.

Erreferentziak

Gardenki: Markoven kateak eta xurgapen-denborak

Markoven kateetan xurgapenezko edo itzuliezinezko trantsizioak izan daitezke, behin hara iritsita atzera bueltarik ez dagoenean. Egoera xurgakor horietara iristeko behar den batez besteko denbora kalkulatzea interesgarria izan daiteke.

Xurgapen-denbora horiei buruzko gardenkiak hemen ikus ditzakezu, eta hemen, launaka inprimatzeko prest. Proposaturiko problemen ebazpenak hemen dituzu. Den dena PDF formatoan.

Ikasgai hau Estatistika: probabilitate teoria eta inferentzia (ekonomia eta enpresa) ikasliburuko ikasgaia da.

Elukubrazioak

Elukubrazioak gai bati buruzko hausnarketa luzeak eta itxuraz sakonak dira, baina zehazgabeak eta azalekoak, gaiaren mamira heldu gabe.

Beste hizkuntzetan: ingelesez, lucubration; gaztelaniaz, elucubración.

Ikus, gainera

Diskisizioak

Diskisizioa (latinezko disquisitio, disquisitionis hitzetik) gai bati buruz egiten den deskribapen edo hausnarketa zehatz eta sakona da. Hedaduraz, eta adiera gaitzesgarrian, gehiegizko luzamendutan aritzea edo zerbaiti buruz zeharka aritzea ere adierazteko erabiltzen da (ikus, gainera, digresioa).

Beste hizkuntzetan: gaztelaniaz, disquisición; ingelesez, disquisition, digression (luzamendua).

Gida aurrekontua

Gida aurrekontua enpresako arlo guztietako aurrekontuak jasotzen dituen agiria da, enpresak ezarritako helburuen arabera. Gehienetan urtebetera aurreikusita, enpresak helburu gisa planteatu dituen salmenta kopurutik abiatzen da, eta gero salmenta horietarako beharrezkoak diren ekoizpen-aurrekontuak, inbertsio-aurrekontuak, lan-aurrekontuak eta erosketa-aurrekontuak jasotzen ditu. Halaber, aurrekontu horietarako guztietarako beharrezko izango diren finantza eta kutxa-aurrekontuak jaso behar ditu.

Beste hizkuntzetan: gaztelaniaz, presupuesto maestro.

Ikus, gainera

Digresioa

Narrazio edo hitzaldi batean, digresioa (latinezko digressio, digressionis hitzetik, antzinako grezieraz παρεκβάσις edo parekbásis deitua) gai nagusia alde batera utzi eta tarte batean zehar beste gai bati buruz aritzea da, azalpen gehigarriak eman edo, narrazioa luzatuz, irakurle edo entzulearengan jakinmina pizte aldera. Testuaren ikuspuntua aldatzeko ere erabil daiteke.

Ikus, gainera

 

Eskumikua

Kristau konfesioetan bereziki, eskumikua (latinezko ex communicatio esamoldetik, "eukaristia debekatzea") pertsona edo talde bat konfesio edo sinesbidetik kanporatzea da, konfesio horretan egiten diren bedeinkapen eta beste liturgia ekitaldietan parte hartzea debekatuz. Kristau elizetan ezar daitekeen zigorrik handiena izaten da, burututako ekintza larriengatik elizako agintariek erabakitzen dutena.

Hedaduraz, kristau ez diren erlijioetarako ere erabiltzen da terminoa, eta baita ere adierazkera figuratuan erakunde batetik pertsona bat kanporatzen denean.

Beste hizkuntzetan: ingelesez, excommunication; gaztelaniaz, excomunión.

Erreferentziak